Šta je psihoanaliza
U kontekstu termina psihoanaliza danas se podrazumeva nekoliko uzajamno povezanih značenja: najpre, ovaj pojam se odnosi na složenu teoriju o čovekovom mentalnom funkcionisanju, gde nesvesni procesi imaju prvostepenu važnost; psihoanaliza je istovremeno i metod njihovog proučavanja. Konačno, pod psihoanalizom se podrazumeva i tretman osoba sa psihološkim problemima.
Temelje psihoanalize je zasnovao prvi psihoanalitičar, Sigmund Frojd (Sigmund Freud), krajem XIX i prvih decenija XX veka. Osnovne postavke psihoanalize se mogu objediniti u nekoliko osnovnih principa:
- u psihičkom životu ništa se ne dešava slučajno i bez uzroka. Tamo gde se ne prepoznaju svesni motivi za čovekovo ponašanje, uzročnik predstavljaju nesvesni;
- ovi nesvesni uzročnici imaju mnogo veći uticaj na ponašanje i osećanja od svesnih;
- na sadašnja ponašanja i doživljavanja u velikoj meri utiču iskustva koja pripadaju ranom periodu psihičkog razvoja, koja su nekada bila svesna, da bi putem složenih psihodinamskih procesa postala nesvesna;
- nesvesni impulsi, želje, fantazije i osećanja, predstavljaju glavne uzroke emocionalnih poteškoća;
- prevođenje nesvesnih želja, motiva, impulsa, fantazija i osećanja iz nesvesnog u svesno je uslov psihološkog razvoja, odnosno trajnog otklanjanja emocionalnih tegoba.
Ovo prevođenje iz nesvesnog u svesno je moguće putem primene psihoanalitičkog metoda.
Šta je psihoanalitička teorija
Psihoanalitička teorija danas predstavlja nastavak i nadogradnju osnovnih psihoanalitičkih koncepata koji su postavljeni u vreme kada ih je Frojd, najpre sam, a potom sa saradnicima, postepeno razvijao. U okviru psihoanalize kao teorijske discipline postoje različite oblasti, koje se međusobno dopunjuju. Psihoanalitička teorija ličnosti (koja se bavi istraživanjem strukture, dinamike i razvoja ličnosti) je tako samo jedna od ovih oblasti psihoanalitičkog zanimanja. Na nju se vezuje teorija psihopatologije, dok se psihoanalitički metod takođe istražuje i usavršava radovima koje se bave teorijom psihoanalitičkog metoda i tehnika psihoanalitičke pomoći pojedincu.
Primenjena psihoanaliza, odnosno psihoanalitička teorija daje svoj doprinos i studijama koje se bave prirodnim i društvenim naukama, ponašanju grupa, istorije, filozofije i umetnosti. Psihoanalitička teorija je imala snažan uticaj na intelektualnu misao dvadesetog veka: slično stoji i sa savremenim trendovima društvene i naučne misli savremenog doba, kada se psihoanalitička teorija koristi u interpretiranju kulturnih, društvenih i političkih pojava.
Moderna psihoanaliza sa svim svojim širokim oblastima interesovanja nastavlja da se veoma dinamično razvija, te danas u okviru psihoanalize postoje različite škole i različita gledišta na psihoanalitičku teoriju i praksu. Sve one se u suštini ne odvajaju od generalnih postavki vezanih za ulogu nesvesnog u mentalnom čovekovom funkcionisanju, kao i elementarnih postavki psihoanalitičkog metoda.
Od vremena kada je Frojd sa saradnicima, 1910. godine osnovao Internacionalnu psihoanalitičku asocijaciju (International Psychoanalytical Association, I.P.A.), danas ovo svetsko udruženje psihoanalitičara ima više od 12.000 članova, organizovanih u više od 100 psihoanalitičkih društava i organizacija, na svim kontinentima, koji se bave teorijom i praksom psihoanalize. Mnoga komponentna društva IPA publikuju studije svojih članova u psihoanalitičkim časopisima, koji su objedinjeni u jedinstvenu digitalnu bazu podataka, Psihoanalitičku elektronsku publikaciju (Psychoanalytic Electronic Publishing).
Psihoanalitički metod
Psihoanalitički metod u svojoj suštini predstavlja istovremeno i metod istraživanja čovekovog nesvesnog zajedno sa postupkom uklanjanja emocionalnih tegoba. Temelje psihoanalitičkog metoda je postavio osnivač psihoanalize Sigmund Frojd (Sigmund Freud), u periodu od 1892. do 1905 godine; ovo pionirsko razdoblje psihoanalize se smatra i njenim početkom, nakon čega će uslediti razvoj psihoanalitičke teorije, najpre na osnovu otkrića o strukturi i funkcijama nesvesnog koje su dobijene na osnovu psihoanalitičkog metoda. Usledio je dinamičan razvoj koji je znatno proširio pojam psihoanalize i područja primene njenih otkrića, tako da psihoanaliza danas podrazumeva i teoriju ličnosti (uključujući i psihoanalitičku razvojnu teoriju), teoriju psihopatologije ličnosti, ali istovremeno i antropologiju, teoriju o društvu, kulturi i civilizaciji u najširem smislu.
Šta je psihoanalitički tretman?
Psihoanalitički tretman u najširem smislu pretpostavlja primenu psihoanalitičkog metoda u radu sa analizandom i ima za cilj da nesvesne procese (osećanja, misli, fantazije i slično) prevede u svesno, te da osoba u psihoanalitičkom tretmanu osvoji ovaj deo svojih mentalnih funkcija koje nije bila u stanju da kontroliše i koji su funkcionisali mimo njene svesne kontrole. Psihoanalitički tretman se danas, u svojim osnovnim postavkama, ne razlikuje suštinski od onoga kakvim ga je zasnovao Frojd.
Osoba na psihoanalitičkom tretmanu – analizand svojom slobodnom voljom prihvata pravila rada definisana psihoanalitičkim metodom. Formalno gledano, ova pravila deluju jednostavno, i odnose sa na dva glavna principa koja rukovode susret između psihoanalitičara i analizanda. Prvi se odnosi na pravilo slobodnog asociranja: od analizanda se zahteva da tokom psihoanalitičke seanse, ležeći na kauču, nastoji da slobodno asocira, odnosno da slobodno i otvoreno saopštava sadržaje trenutnog toka misli (ideje, želje, sećanja, snove, fantazije) bez obzira da li je njihov sadržaj nepovezan, deluje nebitno i neinteresantno, ili je možda neprikladan da bi bio otvoreno saopšten. Analitička iskustva, akumulirana više od jednog veka, ukazuju na činjenicu da svi ovi mentalni sadržaji ni u kom slučaju nisu nepovezani i nebitni, već da su u asocijativnoj vezi upravo sa onim mentalnim sadržajima koji se žele osvestiti.
Upravo ovo pravilo psihoanalitičkog rada razlikuje analitički odnos od svih drugih uzajamnih ljudskih komunikacija. Analizandu s početka nije uvek lako da osvoji slobodu ovakvim komunikacijama, te je potrebno izvesno vreme da bi se ovim ovladalo. Po pravilu, analizand, osobito na početku, ima otpor od prihvatanja ovakvog nesvakidašnjeg načina rada. U stvari, on privremeno odustaje od svesne kontrole svog toka misli, i može imati bojazan da će te njegove asocijacije biti neprikladne, nepristojne ili jednostavno suviše lične. Sa svoje strane, psihoanalitičar zadržava stav neutralnosti prema saopštenjima svog analizanda, u smislu odsustva bilo kakvog vrednovanja, moralisanja ili jednostavnog neprihvatanja. Istovremeno, kako bi se olakšalo funkcionisanje pravila slobodnog asociranja, analizand je ohrabren da otvoreno komunicira svoje često vrlo intimne sadržaje, s obzirom da se analitička seansa događa u zaštićenoj atmosferi, gde analizand biva uveren da njegova intima ostaje zatvorena u okviru analitičkog odnosa i ne može biti komunicirana nekoj trećoj osobi.
Osim pravila slobodnog asociranja, koje je osnovno, drugo pravilo se odnosi na apstiniranje analizanda, odnosno suzdržavanja od trenutnih zadovoljenja zarad budućih. Ovo se najpre odnosi na potrebe gratifikacija različitih želja, impulsa ili fantazija koje su u stvari u većoj ili manjoj meri pokrenute slobodnim asocijacijama. U sadržajima slobodnih asocijacija su često, po pravilu želje, težnje i impulsi koji su oslobođeni iz nesvesnog i koji se često vežu za figuru psihoanalitičara, ili da se „odigraju“ u nekoj za to adekvatnoj situaciji. Analizand biva ohrabren da ovakve potrebe ispolji, te obe strane priznaju njihovo postojanje, ali umesto zadovoljavanja, ove potrebe bivaju analizirane.
Kome može koristiti psihoanalitički tretman?
Psihoanalitički tretman se može primeniti kod svakoga ko svoje probleme u životnom funkcionisanju ne vidi samo kao posledicu neodgovarajućih spoljašnjih okolnosti, već prepoznaje sopstveni značajni udeo u njima. Svako ko smatra ozbiljnim svoje probleme u radnom ili seksualnom funkcionisanju, oseća smanjeni kreativni kapacitet, doživljava tegobne tenzije u odnosima sa najbližima ili sa širim socijalnim okruženjem, može takođe razmišljati o psihoanalitičkom tretmanu. Isto važi i za osobe koje se tegobno bore sa raznim vrstama strahova, za koje sami često nalaze da su iracionalni, ali to nimalo ne umanjuje njihovu snagu. Analitički tretman koristi i osobama koje ne mogu da se odupru najrazličitijim prisilnim radnjama ili mislima koje ih opsedaju mimo njihove volje. Slično važi i za osobe koje se nalaze u dugotrajnijim stanjima depresivnosti, kao i za one koje osećaju najrazličitije somatske tegobe koje nemaju organskog porekla. Problemi sa poremećajima ishrane su takođe na listi tegoba koje se tretiraju psihoanalitičkim metodom. Osobe koje su prošle aktuelna ili rana traumatska iskustva, nalaze da se psihoanalitičkim tretmanom mogu osloboditi ovih neprijatnih doživljaja.
Konačno, osobe koje nemaju ništa od navedenih tegoba, a koje bi želele da nauče više o sebi, svom nesvesnom i svom mentalnom funkcionisanju – čime svakako bolje poznaju i druge ljude, takođe mogu osetiti značajnu dobit od psihoanalitičkog tretmana.
PSIHOANALIZA DECE I ADOLESCENATA
Psihoanalitički tretman nije fokusiran isključivo na odrasle osobe; deca i adolescenti su takođe neretki analizandi, s kojima rade psihoanalitičari specijalizovani za rad sa decom i adolescentima. I deca i adolescenti mogu osetiti psihološke tegobe koje muče odrasle, mada je njihova dinamika i vid ispoljavanja drugačiji. Dok je psihoanalitički tretman adolescenata – osobito onih starijih – veoma sličan tretmanu odraslih, analitički tretman deteta se razlikuje od psihoanalize odraslog, najpre u tome što dete umesto slobodnog asociranja na kauču, koristi igru, koja u suštini predstavlja zamenu za slobodne asocijacije odraslog. Pre započinjanja psihoanalitičkog tretmana deteta, psihoanalitičar obavlja konsultacije sa njegovim roditeljima, odnosno negovateljima. U toku psihoanalitičkog tretmana deteta, analitičar redovno obavlja konsultacije sa roditeljima, pri čemu po pravilu ne ulazi u detalje detinjih komunikacija koje su se odigravale u analitičkim seansama.
Ukoliko želite da rezervišete termin za konsultacije sa psihoanalitičarem stupite u kontakt s nama…
Psihoanalitička istraživanja
Od svog nastanka do danas, psihoanaliza predstavlja nepresušni izvor dragocenih saznanja o individualnosti i značenju, saznanja koja leže najčešće negde između oblasti nauke i umetnosti, a koja ne prestaju da nadahnjuju istraživače.
Kako um funkcioniše? Kako se razvija? Kako se menja? Šta se menja? Kako dolazi do toga da osoba drugačije doživljava i reaguje? Kako se razumeva i leči psihološki bol?
U pokušaju traženja odgovora na ova pitanja nastaje psihoanaliza, kao poseban metod proučavanja ljudskog uma i generisanja psihološke promene.
Psihoanalitičko istraživanje započinje upotrebom metode slobodnih asocijacija, ili pažljivim osluškivanjem slobodnog sleda misli, osećanja, misli, fantazija i snova koja se pojavljuju u posebnim kontekstima. Ovo istraživanje, popularno nazvano i lečenje razgovorom („talking cure“), vodi otkrivanju nesvesnih psihičkih procesa, koji iako nepoznati osobi, snažno utiču na širok spektar njenog funkcionisanja, neretko dovode do snažne patnje, pa i do formiranja simptoma.
Psihoanaliza se tokom prvih stotinu godina postojanja uglavnom razvijala kao klinička metoda u kojoj je naglasak bio na razvoju tehnike psihoanalize koja će pomoći čoveku da se promeni. Jedinstveno istraživanje unutrašnjeg sveta pojedinca (analitički slučaj) izvedeno na osnovu psihoanalitičkih metoda i znanja predstavlja po mnogima odgovarajuću psihoanalitičku nauku. Naučna vanklinička verifikacija možda nije neophodna dok god iz analitičkih soba izlaze zadovoljni pacijenti koji znaju šta im je značio psihoanalitički tretman. Empirijska istraživanja ne uspevaju da obuhvate složenost kliničkog iskustva, te postoji nepoverenje u rezultate koje obezbeđuju.
U poslednjih četrdesetak godina, među psihoanalitičarima je sve više onih koji znaju da koriste metode empirijske nauke i koji su zainteresovani da ove metode primene i u psihoanalizi, ubeđeni da nauka neće ubiti praksu, već će joj dati novo značenje i unaprediti je za 21. vek (Shapiro & Emde, 1995).
Jedan broj ključnih tvrdnji psihoanalize, posebno onih koje ukazuju na značaj kvaliteta odnosa sa značajnim drugim tokom ranog razvoja za kasnija životna iskustva, već je dobio naučnu verifikaciju. Istraživanja iz neuropsihoanalize, relativno nove naučne discipline koja spaja psihoanalizu i neuronauke, nagoveštavaju nova zanimljiva otkrića.
Detaljnije: https://www.youtube.com/watch?v=BElUOQqvyEg
Internacionalna psihoanalitička asocijacija – IPA, kojoj PDS pripada, snažno podržava psihoanalitička istraživanja i promoviše povezivanje sa akademskim naučnim centrima, vrši edukaciju iz istraživačkih metoda i obezbeđuje sredstva za njihovu realizaciju.
Ko su psihoanalitičari i kako ih kontaktirati?
Zvanje psihoanalitičara dobija osoba koja kompletira psihoanalitičku edukaciju (odnosno psihoanalitički trening) definisan pravilima Internacionalne psihoanalitičke asocijacije (IPA). Ova organizacija određuje standarde koje licencirani psihoanalitičar mora zadovoljiti da bi se kompetentno i profesionalno bavio psihoanalizom. S druge strane, u odsustvu zakonskih regulativa, svako može sebe da nazove psihoanalitičarem, što ume da napravi zabunu. Po pravilu, ime svakog licenciranog psihoanalitičara se nalazi na listi koju redovno ažurira Internacionalna psihoanalitička asocijacija, te zainteresovana osoba može naći ova imena na sajtu IPA: http://www.ipa.world/en/copy_roster.aspx
Po pravilu, licencirani psihoanalitičari su putem svog članstva organizovani u lokalna psihoanalitička društva, od kojih je svako podružnica IPA. Ove podružnice na svojim web stranama objavljuju listu članova – psihoanalitičara, te ih je lako pronaći i kontaktirati…
Kako se postaje psihoanalitičar?
Da bi neko postao psihoanalitičar, potrebno je da zadovolji standarde koji su preporučeni od strane Internacionalne psihoanalitičke asocijacije i koji su prilično zahtevni. Da bi postao psihoanalitičar, potrebno je kompletirati psihoanalitički trening koji se obavlja isključivo u institucijama, komponentinim organizacijama koje pripadaju IPA. Po pravilu, psihoanalitički trening se obavlja na tri međusobno povezana nivoa:
1. Lična psihoanaliza, koja se sastoji od četiri psihoanalitičke seanse nedeljno, četiri dana u nedelji, i koja traje tokom psihoanalitičke edukacije. Cilj lične, odnosno „trening“ analize je istovetan sa ciljevima svakog drugog psihoanalitičkog tretmana, odnosno, omogućava razumevanje uticaja nesvesnih procesa na svesno funkcionisanje. Takođe, od samih početaka psihoanalitičke teorije i prakse, posebno se naglašavao zadatak da se kandidat za psihoanalitičara svojom trening-analizom oslobodi onih nesvesnih faktora koji bi uticali na njegov lični psihoanalitički profesionalni život i rad.
2. Izučavanje psihoanalitičke teorije i metoda – po pravilu, kurikulum ovakvih studija, obično formiranih u seminare – traje tokom celokupne višegodišnje edukacije za psihoanalitičara, te je organizovan po didaktičkim principima, u smislu da polazi od klasičnih psihoanalitičkih postavki, a završava sa kritičkom diskusijom savremenih pogleda na psihoanalitičku teoriju i praksu.
3. Rad sa analizandom pod supervizijom – Nakon određenog vremena provedenog na ličnoj, odnosno trening-psihoanalizi, i nakon uspešnog savladavanja propisanog broja teorijskih i tehničkih seminara, kandidat za psihoanalitičara počinje sa sopstvenim psihoanalitičkim tretmanom analizanda. Ovaj rad kandidat obavlja isključivo pod supervizijom starijeg i iskusnijeg kolege, odnosno onih psihoanalitičara koji su u okviru psihoanalitičke organizacije dobili zvanje trening–analitičara.
Ukoliko želite da postanete psihoanalitičar, možete nam se obratiti…
